Ιστορία
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Φουρνά βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές της ελατοσκέπαστης οροσειράς που απλώνεται στα βόρεια του Τυμφρηστού, με τις κορυφές Σερμιτζέλη, Μπαρμπότα, Ζαχαράκη, όρους Τάτση, και σε υψόμετρο 1000-1600 μέτρων. Η Φουρνά καλύπτει τη δυτική πλαγιά του λόφου του προφήτη Ηλία, ύψους 850 μέτρων περίπου. Ανατολικά, βόρεια και νότια του χωριού διέρχονται οι χείμαρροι Αφωρισμένα, Μαυρομύτη, και Παλιότουρνος, οι οποίοι ενώνονται κάτω από την Φουρνά σχηματίζοντας τον Φουρνιώτικο ποταμό.
Η ΚΑΡΔΙΑ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΧΤΥΠΑΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Στη θέση της σημερινής Φουρνάς κατοικούσε ο αρχαίος λαός των Δολόπων, ενώ η σημερινή περιοχή των Αγράφων αποτελούσε την αρχαία Δολοπία. Βασιλιάς της ήταν ο Πηλέας, ο πατέρας του Αχιλλέα. Στην κορυφή του λόφου του προφήτη Ηλία, ακριβώς επάνω από τη Φουρνά, ανακαλύφθηκαν θεμέλια αρχαίου τείχους, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι κατά την αρχαιότητα υπήρχε εκεί κάποια πόλη ή κέντρο, πιθανόν η Κτιμένη, που ιδρυτής της θεωρείται ο ήρωας Κτίμενος.
ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Από τότε που εξαφανίστηκαν οι Δόλοπες, δεν έχουμε παραδόσεις ούτε ιστορικές πληροφορίες για τον τόπο μας, πότε, για παράδειγμα, εμφανίζεται η Φουρνά ή ποια χωριά προϋπήρξαν της εμφάνισής της. Όπως όμως προκύπτει από τα ερείπια και τα ονόματα τοποθεσιών, Βουλγαρομνήματα και άλλα παρόμοια, η περιοχή αυτή, σε διάφορες εποχές, λεηλατήθηκε και ερημώθηκε από Βουλγάρους ή άλλους επιδρομείς.
Στα χρόνια του Βυζαντίου οι κάτοικοι της ορεινής και δυσπρόσιτης αυτής περιοχής των Αγράφων έτυχαν ειδικών προνομίων αυτοδιοίκησης, ίσως και φορολογικής απαλλαγής, καθεστώς που διατηρήθηκε και από τους Σουλτάνους και έδωσε την ονομασία Άγραφα στην περιοχή.
Κέντρο των Αγράφων επί Τουρκοκρατίας, η Φουρνά υπήρξε το μεγαλύτερο και σημαντικότερο κεφαλοχώρι της εν λόγω περιφέρειας. Αυτό αποδεικνύεται από τα έγγραφα της Τουρκικής διοίκησης, των Πατριαρχών, των Μητροπολιτών, των Επισκόπων και γενικά από την αλληλογραφία της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής Φουρνάς. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Φουρνά αποτέλεσε την έδρα του διορισμένου από την Υψηλή Πύλη λογοθέτη των Αγράφων, δηλαδή του προέδρου των αρχόντων και προεστώτων όλων των χωριών της περιοχής. Από τα προνόμια που παρασχέθηκαν εκ μέρους του Σουλτάνου το ευεργετικότερο ήταν ότι, κατά τους χρόνους της δουλείας σε όλο το χώρο των Αγράφων, ουδέποτε στάλθηκε τουρκική φρουρά, η οποία δεν προχώρησε πέρα από την κορυφογραμμή των ορίων της Φθιώτιδας και της Θεσσαλίας. Σπουδαίος αγωνιστής, άγαλμα του οποίου υπάρχει σήμερα στην πλατεία του χωριού, με σημαντική δράση στην περιοχή ήταν ο Λεπενιώτης Στα τουρκικά η Φουρνά ονομαζόταν Κιοστένι, δηλαδή παρατηρητήριο.
Ιστορικές ειδήσεις από το 1700 και μετά μας προσφέρει ο Διονύσιος ο Ιερομόναχος και Ιστοριογράφος από τη Φουρνά, κτίτορας της εκεί μονής της Ζωοδόχου Πηγής (περ. 1735) και ιδρυτής της περίφημης Σχολής των Αγράφων με έδρα τη Φουρνά.
Η ΦΟΥΡΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Στη συνέχεια της ιστορικής της πορείας η Φουρνά ακολούθησε τις τύχες του ελληνικού έθνους και τη μοίρα των επαρχιακών τμημάτων της Ελλάδας.Από το 1833, οπότε συστήθηκε ο τέως Δήμος Κτημενίων, και μέχρι το 1912, οπότε καταργήθηκαν οι δήμοι, η Φουρνά ήταν η πρωτεύουσα του Δήμου και από το 1912 μέχρι το 1992 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα, όπως όλα τα χωριά της χώρας.
Από το 1993 μέχρι το 2010 η Φουρνά αποτέλεσε εκ νέου πρωτεύουσα του νεοσυσταθέντος ομώνυμου Δήμου, στον οποίο ακόμα ανήκαν και τα Δημοτικά Διαμερίσματα Κλειτσού (με τους οικισμούς Πλατάνου, Μεσοχωρίου, Κορίτσας και Μαυρόλογγου) και Βράχας.
Από το 2010 η Φουρνά έγινε δημοτική ενότητα του καλλικρατικού δήμου Καρπενησίου που περιλαμβάνει 3 δημοτικά διαμερίσματα (Φουρνάς, Βράχας και Κλειστού).
